روایت پرس: همدان و مردمانش همواره در رویدادهای تاریخ معاصر در دفاع از کشور حضور موثر و مهمی داشتند، چه در دوره انقلاب مشروطه، چه در کودتای ۲۸ مرداد و چه پس از آن تا انقلاب اسلامی شاهد این مهم هستیم. کودتای ۲۸ مردادماه ۱۳۳۲ نیز به عنوان یکی از اتفاقات مهم تاریخ معاصر ایران از جمله همین رویدادهاست، به همین منظور با ابوالفتح مومن، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران و همدان‌پژوه به گفت‌وگو نشستیم و درباره کودتا و اتفاقات رخ داده در همدان صحبت کردیم که مشروح آن را با هم می‌خوانیم.فارس: برای شروع بفرمایید قبل از وقوع کودتا، رابطه دولت مصدق با مجلس چه طور پیش می‌رفت؟
مومن: اواخر خرداد ۱۳۳۲ پیش‌بینی می‌شد مصدق با مجلس سرسخت مشکل دارد و قادر به فعالیت نیست، از سوی دیگر در همین ماه تنش در سیاست داخلی کشور به اوج خود رسید.هر روز در پایتخت و شهرهای بزرگ میان مذهبیون طرفدار آیت‌الله کاشانی و گروه‌های طرفدار دکتر مصدق زد و خورد می‌شد و اعضای حزب «توده» نیز از این آشفته‌بازار به سود خود بهره می‌گرفتند.در مجلس مبارزه تازه‌ای میان مصدق و آیت‌الله کاشانی بر سر تعیین هیأت رئیسه آغاز شد؛ دکتر عبدالله معظمی(کاندیدای جبهه ملی) توانست با به دست آوردن ۴۱ رای موافق در برابر ۳۲ رای مخالف به ریاست مجلس برسد و بر کاشانی پیروز شود. اما نزدیک بودن رای دو رقیب ثابت کرد که همچنان روابط دولت و مجلس به بن‌بست خواهد رسید از این رو فکر انحلال مجلس یک اقدام منطقی و بعدی مصدق به شمار می‌رفت.
فارس: چه طور شد که مصدق به دنبال انحلال مجلس رفت؟
مومن: مصدق علاوه بر مجلس شورای ملی با مخالفت مجلس سنا نیز مواجه بود به همین دلیل او با گذراندن قانونی از تصویب مجلس شورای ملی که مدت نمایندگی مجلس سنا را از ۶ سال به دو سال تقلیل می‌داد آن را منحل و خود را از شر مجلس سنا خلاص کرد.اما مجلس شورای ملی که قصد داشت دولت را به دلیل «افزایش غیر مجاز حجم پول در گردش» استیضاح کند و روز به روز بر تعداد نمایندگان مخالف دولت افزوده می‌شد از همین رو مانعی در راه اهداف دولت محسوب می‌شد.بنابراین مصدق تصمیم به انحلال مجلس گرفت؛ اما او می‌دانست که شاه درخواست او را برای انحلال مجلس نخواهد پذیرفت و نیز آگاه بود که تهدید محض به انحلال مجلس برای خاموش کردن صدای مخالفان کافی نیست. برای رسیدن به منظور خود به یک تدبیر سیاسی دست زد که دو جهت داشت.مورد اول؛ از هواداران خود در مجلس می‌خواست که از کرسی‌های خویش استعفا دهند و از سوی دیگر با تدارک یک رفراندوم در مورد سرنوشت مجلس هفدهم تصمیم بگیرد.چنانچه مصدق در این کار کامیاب می‌شد شاه در برابر یک عمل انجام شده قرار می‌گرفت و دولت می‌توانست استدلال کند که مجلس خود به خود انحلال یافته است.افزون بر این نخست وزیر می‌توانست از نتیجه رفراندوم استفاده کرده و شاه را ناگزیر سازد فرمان انحلال مجلس را صادر کند؛ بر اساس این نقشه فراکسیون نهضت ملی در ۲۳ تیرماه ۱۳۳۲ استعفا کردند. بنابراین مصدق تصمیم گرفت با مراجعه به آرای عمومی که به طور مسلم حامی او بودند چاره‌جویی کند. از این رو او در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۳۲ برای انحلال مجلس هفدهم و برگزاری انتخابات جدید اعلام رفراندوم عمومی کرد.
فارس: همدان چه عکس‌العملی به تصمیمات مصدق نشان داد؟
مومن: طرح برگزاری رفراندوم در همدان با استقبال عجیب و گسترده مردم روبرو شد؛ از بعدازظهر یکشنبه ۱۸ مرداد ۱۳۳۲، فعالیت بی‌سابقه‌ای در شهر مشاهده شد. گروهها، احزاب، جمعیت‌ها و طبقات مختلف مردم با فعالیت‌های پرشور خود را برای شرکت در رفراندوم عصر همان روز آماده می‌کردند.همه می‌کوشیدند که به نوعی در این کار شرکت کنند؛ به طوری که جمعیت ملی مبارزه با استعمار، نمایندگی همدان، وابسته به حزب «توده» طی اعلامیه‌ای همه را به شرکت در رفراندوم و رای آری به انحلال مجلس دعوت کرد.در عصر همان روز از طرف گروه‌های وابسته به حزب «توده» در میدان بزرگ شهر اجتماعی برگزار شد. این جلسه را بیشتر دانشجویان همدانی دانشگاه‌ها اداره می‌کردند و نزدیک به ۵۰۰ نفر از کارگران در آن شرکت داشتند. نکته جالب درباره فعالیت گروهها و جمعیت‌های وابسته به حزب «توده» بود که تلاش داشتند جمعیت بیشتر و تظاهرات سنگین‌تر در خیابان‌ها به راه بیندازند.
فارس: حزب توده چه اهدافی را در این مشارکت دنبال می‌کرد؟
مومن: این حضور برای حزب توده از اهمیت بیشتری نسبت اصل رفراندوم برخوردار بود، از سوی دیگر به نظر می‌رسید که این گروه سعی داشت از آزادی و موقعیت زمانی که به دست آمده قدرت تشکیلاتی خود را در همدان به نمایش بگذارد. جمعیت حاضر در این گردهمایی موضوع رفراندوم و انحلال مجلس را تقریباً یک امر انجام شده می‌دانست.بنابراین موضوع تشکیل مجلس موسسان را پیش کشیدند و در شعارها، متن سخنرانی‌ها و مفاد بیانیه‌هایی که آن روز منتشر شد به طور کامل صحبت از مجلس موسسان قوی‌تر و فعال‌تر بود.
فارس: در این برهه در همدان شاهد درگیری بودیم؟
مومن: در این میان دو نفر از اعضای حزب ایران که برای افتتاح شعبه همدان به این شهر آمده بودند برای مردم سخنرانی کردند و شعبه حزب مذکور در این شهر را افتتاح کردند.در زمان برگزاری اجتماع برخوردی میان طرفداران حزب «توده» و گروه‌های طرفدار جبهه ملی همدان به وقوع پیوست که با دخالت ماموران به سرعت پایان یافت. علاوه بر شهرستان همدان، در تویسرکان نیز اتحادیه اصناف تویسرکان با صدور اعلامیه‌ای ضمن پشتیبانی از دولت دکتر مصدق مردم را برای شرکت در رفراندوم فراخواند.
فارس: نتیجه رفراندوم در همدان چه شد؟
مومن: رفراندوم روز دوشنبه ۱۹ مرداد در شهر همدان برگزار شد؛ به دلیل اینکه در سراسر کشور مقرر شده بود که صندوق اخذ آرای موافقین و مخالفین را در دو محل جداگانه بگذارند در همدان نیز صندوق مخالفین در مسجد شریف‌الملک و صندوق موافقین در میدان پهلوی گذاشته شد. این رفراندوم که همه گروهها، احزاب، جمعیت‌ها و طبقات مختلف مردم در آن شرکت داشتند سرانجام با ۱۸ هزار و ۵۷ رای موافق و تنها دو رای مخالف در همدان از تصویب مردم گذشت. قبل از شروع رای‌گیری رادیوهمدان کاملاً با برنامه‌های خود یک جو پرشوری ایجاد و اعلام کرد به اولین فردی که رای خود را به صندوق بیاندازد یک دسته گل بزرگی که از طرف بانک کارگشایی تهیه شده اهدا می‌شود. بالاخره با حضور خبرنگاران و کارکنان اداره تبلیغات، نخستین فرد پای صندوق آمد و رأی داد که در نتیجه او را برای مصاحبه و اهدای دسته گل به رادیو همدان بردند. بدین ترتیب رفراندوم با رای اکثریت موافق به انحلال مجلس هفدهم در همدان برگزار شد.
فارس: بفرمایید در همه نقاط استان این آرامش برقرار بود؟
مومن: رفراندوم در شهرستان رزن به اغتشاش و درگیری انجامید در حالی که در سالن اداره دارایی بخش رزن هر دو صندوق مخالف و موافق در آنجا بود، رای‌گیری شروع شد که با استقبال مردم، دهقانان و روستاییان که از اطراف می‌آمدند مواجه شد. ساعت ۹.۳۰ دقیقه روز دوشنبه ۱۹ مرداد عده زیادی از کشاورزان که از نقاط مختلف برای دادن رأی به رزن آمده بودند.به محض ورود به محل اخذ رای نسبت به اعضای انجمن که بیشتر از مالکان بودند اعتراض کرده و خواستار تعویض اعضای انجمن و تقلیل دو صندوق به یک صندوق با نظارت خود آنها شدند تا به زعم آنها اهالی با کمال اطمینان به اینکه رای‌ها تعویض نخواهد شد آزادانه رای دهند.با اینکه پیشنهادات مذکور مورد موافقت بهاری، بخشدار رزن و نماینده دادستان همدان واقع شد ولی این موافقت‌ها موثر واقع نشد و عده‌ای به نام این که ممکن است رأی آنها با آرای مخالفین تعویض شود به محل اخذ رای هجوم آوردند و شیشه‌های ساختمان دارایی را شکستند و صندوق را از دست اعضای انجمن گرفته و با خود بردند و حتی قصد حمله به مالکین حاضر در انجمن را داشتند که تنها با دخالت مأمورین ژاندارمری منتفی شد.بعد از زد و خورد و مجروح شدن چندین نفر و تنها با شلیک هوایی ژاندارم‌ها و حضور دادستان همدان و سرگرد نوری قضیه خاتمه یافت و مجروحین به همدان اعزام شدند و عاملین مورد تعقیب قرار گرفته و آرامش برای اخذ رای و برگزاری رفراندوم مهیا شد.
فارس: چه عواملی در این بدبینی نقش داشتند؟
مومن: چنین به نظر می‌رسد که با تبلیغات سوء حزب «توده» در بین دهقانان و روستاییان و ایجاد بدبینی نسبت به مالکین، این حادثه رقم خورد و یکبار دیگر فعالیت این حزب باعث ناامنی و درگیری شد و حزب توانست در این بخش کوچک قدرت خود را به رخ مالکین و مسئولین اجرایی بکشد.در نهایت پس از پایان برگزاری رفراندوم در ساعت ۹ روز پنجشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۳۲ نتیجه آن طی اعلامیه‌ای از سوی دولت به وسیله رادیو به اطلاع مردم رسید و نخست‌وزیر نیز طی نامهای به شاه درخواست انحلال دوره هفدهم مجلس شورای ملی را کرد.
فارس: یعنی رفراندوم و کودتا در یک ماه بود؟
مومن: مردادماه سال ۱۳۳۲ ماهی بود که در آن حوادث و اتفاقات مهمی به وقوع پیوست؛ از طرفی در آغاز آن مصدق با چنین پیروزی بزرگی در مراجعه به آرای عمومی مواجه شد و از جانب دیگر در انتهای آن او طی یک کودتا برای همیشه از صحنه سیاسی ایران خارج شد. زمینه‌های انجام این کودتا از مدت‌ها پیش آماده شده بود و افسران عالیرتبه ارتش که در باشگاه افسران تهران گرد هم آمده و مخفیانه «کمیته نجات وطن» را تشکیل داده بودند و به عنوان عاملان اجرای آن در نظر گرفته شدند.
فارس: حزب توده در آن زمان غیر قانونی فعالیت می‌کرد، چه طور شد که به نفع مصدق وارد کارزار شد؟
مومن: جناح راست جبهه ملی به گونه‌ای فزاینده از مصدق فاصله گرفته بود به ناچار و برای دست و پا کردن متحدانی جدید به جناح چپ روی آورد. این یک‌دندگی او را بیشتر به حزب «توده» نزدیک ساخت و قول آزادی تظاهرات خیابانی را به حزب داد.اما حمایت حزب «توده» باعث شد دشمنانش به چشم دست‌نشانده جناح چپ به او بنگرند، این موضوع مدتی نقل زبان انگلیسی‌ها و علی‌الخصوص آمریکایی‌ها بود.آیت‌الله کاشانی از آینده این اتحاد نگران بود و خود را به علمای برجسته‌ای چون آیت‌الله بهبهانی نزدیک ساخت، بنابراین مصدق حمایت او را نیز از مدت‌ها پیش از دست داده بود.
فارس: در نهایت کودتا چه طور محقق شد؟
مومن: با توجه به این وضعیت و توافق آمریکا و انگلیس در مورد سرنگونی دکتر مصدق مقدمات کودتا با همکاری دربار مهیا شد. در ۲۵ مردادماه سرهنگ نصیری، فرمانده گارد شاهنشاهی، با فرمان شاه، که از چند روز پیش آن را صادر کرده و خود را در ظاهر به بهانه معالجه پزشکی و در باطن برای دور ماندن از مهلکه به شمال رفته بود، مبنی بر عزل مصدق و انتصاب زاهدی به نخست وزیری به منزل نخست وزیر مراجعه کرد.اگرچه این برنامه از قبل لو رفته بود و نصیری به محض ورود به کاخ نخست وزیری توسط رئیس ارتش که طرفدار مصدق بود دستگیر و گارد شاهنشاهی خلع سلاح شد. شاه پیش از همه از شکست کودتا آگاهی یافت و به بغداد و سپس رُم گریخت.
فارس: مردم نسبت به فرار شاه چه عکس‌العملی نشان دادند؟
مومن: پخش این خبر در بین مردم موجی از شور و هیجان پدید آورد، در همدان به محض پخش خبر کودتا از رادیوتهران، اعلامیه‌هایی از طرف گروه‌های مختلف و اصناف مبنی بر دعوت از مردم برای تجمع در ساعت پنج بعدازظهر ۲۵ مرداد در شهر منتشر شد. از این رو در ساعت اعلام شده جمعیت انبوهی در میدان بزرگ شهر اجتماع و مهندس ابراهیمی، غلامرضا وزیری، سیدکاظم حسینی‌داور، علی پوینده و علی درویشی بیاناتی در پشتیبانی از دولت ملی دکتر مصدق و ابراز انزجار از خائنین و عاملین کودتا ایراد و سپس جمعیت به تلگراف‌خانه رفته و تلگرافاتی را به مرکز مخابره کردند.
فارس: چه اقداماتی در همدان در روز ۲۵ مرداد رخ داد؟
مومن: روز ۲۵ مرداد گروهی از افراد حزب «ایران»، سازمان جوانان بازار و عده کثیری از اهالی شهر همدان در میدان پهلوی که مجسمه محمدرضاشاه در آنجا نصب بود اجتماع کردند، در این اجتماع حسینی‌داور با قرائت اشعاری مردم را به وجد و هیجان آورد و مردم یکصدا فریاد می‌زدند: «گر سینه به نیزه‌ها شود چاک / هرگز ندهیم به دشمن، مشتی خاک».در میدان پهلوی افراد حزب «ایران» همچون غلامرضا وزیری و محمد ستاری با کمک مردم درصدد پایین کشیدن مجسمه محمدرضاشاه برآمدند.ابتدا فردی به نام سیف‌الله سنگ‌تراش از مجسمه بالا رفت و با پتک بر سر مجسمه کوبید و آن را خرد کرد، به همین دلیل بعدها مردم به او لقب بت‌شکن دادند، بعد از او نیز غلامرضا وزیری به وسیله ماشین مجسمه را پایین کشید.پس از پایین کشیدن مجسمه به جای آن پرچم ایران را نصب کردند، در فاصله بین ۲۵ تا ۲۸ مردادماه اوضاع نسبتاً به کام مردم بود در این فاصله دکتر حسین فاطمی به همدان آمد و در ساختمان اتاق بازرگانی واقع در میدان مرکزی شهر سخنرانی کرد و مردم را به هوشیاری و پشتیبانی از دولت و نهضت فراخواند.
فارس: ۲۸ مرداد بالاخره کودتا موفق شد؟
مومن: با تمام این هشدارها عوامل کودتا خود را برای مرحله دوم طرح آماده می‌کردند تا اینکه روز ۲۸ مرداد وضع طور دیگری رقم خورد. در این روز مقامات عالیرتبه سازمان سیا که کودتا را به کمک یک افسر اطلاعاتی انگلیسی برنامه‌ریزی کرده بودند مرحله دوم آن را به اجرا درآوردند.ایرانیانی که ظاهراً نقش مهمی در کودتا داشتند همه از سیا دستور می‌گرفتند، در این مورد حتی شاه نیز به هیچ وجه طرف مشورت قرار نگرفته بود.
فارس: مردم همدان چه عکس‌العملی در این مورد نشان دادند؟
مومن: بعد از رسیدن خبر رویدادهای تهران به همدان، هرچند نخست وزیر جدید فضل‌الله زاهدی جزو همشهریان مردم این شهر محسوب می‌شد، تمام طبقات در حمایت از مصدق در میدان بزرگ شهر گرد آمدند. عده‌ای از افراد حزب «ایران» شعبه همدان مردم را جلوی ساختمان حزب در میدان پهلوی جمع کردند و یکصدا از دولت دکتر مصدق پشتیبانی کردند. در این هنگام عده‌ای از سلطنت‌طلبان به رهبری علی محمدی- معروف به علی وکیل- از خیابان بوعلی به سوی میدان پهلوی حرکت کردند و در حمایت از شاهنشاه و دولت جدید شعار می‌دادند. از جمله همراهان علی وکیل می‌توان به دو نفر به نامهای حسنی و سیدجلال اشاره کرد. با ورود علی وکیل و همراهان او به میدان درگیری شدیدی میان طرفداران جبهه ملی و آنها شروع شد.
فارس: آیا در همدان تیراندازی رخ داد؟
مومن: مامورین شهربانی که درصدد متفرق کردن مردم بودند شروع به تیراندازی کردند و مردم نیز متقابلاً به سوی مامورین تیراندازی کردند؛ شهربانی که موقعیت خود را سخت در خطر می‌دید از ژاندارمری درخواست کمک کرد و در نتیجه تعدادی از ژاندارم‌ها نیز شروع به شلیک به سوی مردم کردند.وخامت اوضاع به حدی بود که فرمانده پادگان همدان، که در عین حال رئیس نظام وظیفه شهر هم بود، از هنگ ژاندارمری شهری خواست تا تعدادی اسلحه میان ۶۰ نفر از سربازان ورزشکاری که از لشکر ۱۰ خوزستان برای تمرین ورزشی به شهر همدان آمده بودند تقسیم کنند تا آنها هم به کمک شهربانی برخیزند. ژاندارمری نیز این تقاضا را اجابت کرد و علاوه بر این اعلام شد وضع شهر ایجاب می‌کند که با نیروی نظامی تقویت شود، بنابر مفاد همین سند که از جانب هنگ ژاندارمری همدان گزارش شده این درگیری از ساعت ۶ عصر تا ساعت ۱۰ شب به طول انجامید و در نتیجه رئیس شهربانی و چهار تن از پاسبان‌ها و عده‌ای از مردم مجروح شدند که یک نفر از گروه اخیر در اثر شدت جراحات فوت کرد.
فارس: تعداد مجروحین و تلفات این درگیری‌ها مشخص است؟
مومن: در جایی تعداد مجروحین این حادثه ۵۰ نفر اعلام و تاکید شده که حال ۱۴ نفر از آنها بسیار وخیم بوده و چهار نفر از مجروحان در همان ساعت اولیه در بیمارستان پهلوی همدان درگذشته‌اند. از جمله کشته‌شدگان می‌توان به مرتضی عظیمی، حسن ملک و شخصی به نام حسنی اشاره کرد. با توجه به شدت درگیری مقامات نظامی شهر مجبور شدند علاوه بر استفاده از همه نیروهای موجود، تعدادی سرباز نیز از سنندج برای حفظ نظم وارد شهر کنند تا در امر انتظامات به مامورین محلی کمک کنند. به‌طور مسلم تعداد تلفات این حادثه بسیار بیشتر از رقم‌هایی بوده که در زمان حکومت کودتا و در خلال منابع فوق به آنها اشاره شده است.چون مردم از دو طرف مورد حمله نظامیان و اراذل و اوباش اجیر شده به رهبری علی وکیل واقع شدند از طرف دیگر با توجه به روی کار آمدن دولت کودتا در هیچ گزارشی آمار و اسامی مجروحین و کشته‌شدگان ذکر نشد.
فارس: موردی مطرح شد که گویی مردم همدان از دولت کودتا حمایت کردند، آیا این مسأله درست است؟
مومن: در عصر روز کودتا ۲۸ مرداد در حالی که مردم در خیابان‌های شهر مشغول تظاهرات بودند طوماری توسط افراد نظامی و ارتشی که لباس مبدل پوشیده بودند با همکاری علی وکیل تهیه شد که در ظاهر در حمایت و طرفداری از دولت مصدق بود، اما زیر آن یک کپی گذاشته بودند که دال بر طرفداری و حمایت از زاهدی بود. مردم نیز ناآگاهانه روی طومار را امضا می‌کردند و تصویر امضای آنها به عنوان حمایت و پشتیبانی از زاهدی در زیر کپی آن طومار منعکس می‌شد. وقتی که مردم به واقعیت قضیه پی بردند دست به تظاهرات زدند و عاملین آن به ناچار طومار را ناتمام جمع آوری کردند. از سوی دیگر قبل از کودتا ۲۸ مرداد سرهنگ فرزانگان با اتومبیلی توسط یک مامور (جرالد تاونه تابعه آمریکا) رانده می‌شد به کرمانشاه اعزام شد تا سرهنگ تیمور بختیار افسر پادگان کرمانشاه را به حمایت شاه تشویق کند.بالاخره بر طبق قرار قبلی تلگرافی برای تیمور بختیار فرستاد که در این پیام یک عبارت با رمز به بختیار دستور می‌داد که لشکر خود را در یک حرکت اجباری به سمت تهران هدایت کند.
فارس: این تیمور بختیار همان است که بعدها رئیس ساواک هم شد؟
مومن: بله، بدین ترتیب تیمور بختیار فرمانده نیروی زرهی کرمانشاه دستور داشت با نیروهای تحت فرمان خود به کمک کودتاچیان در مرکز بشتابد، او وقتی وارد همدان شد که حزب «توده» تظاهرات بزرگی را در هواداری از مصدق برپا کرده بود. بختیار این تظاهرات را بی‌درنگ سرکوب کرد، با مشاهده ورود لشکر کرمانشاه به همدان شگفتی شهردار همدان حتی بیش از شگفت‌زدگی اعضای حزب «توده» بود.
فارس: چه اتفاقی برای افراد مشهور و رهبران تظاهرات در همدان افتاد؟
مومن: در این اثنا فرماندار نظامی همدان به منظور ارعاب مردم به طور مرتب اعلامیه‌های شدیداللحنی صادر و در شهر منتشر می‌کرد. از جمله در یکی از این اعلامیه‌ها اسامی چند نفر از سران نهضت ملی همدان برده شد و از این افراد خواسته بود که خود را در اسرع وقت به مأمورین فرمانداری نظامی تسلیم کنند.در ضمن برای معرفی و دستگیری کسانی که خود را تسلیم نکرده و مخفی شده بودند جوایز نقدی خوبی تعیین شده بود.در راستای دستگیری سران نهضت ملی و افراد توده‌ای غلامرضا وزیری، اسدالله فرشچی، عباس حضرت، حسین پزشکی، محمد هدایتی- دبیر فرهنگ و از افراد فعال حزب توده- عزت کریم پور، عباس پوریا و دکتر میرزا افتخاری نیز بازداشت و در سنندج زندانی شدند. به خاطر درگیری در سطح شهر و ایجاد ناامنی بازار همدان تعطیل شد، اما تنها با اعلامیه شهربانی همدان است که با دادن اطمینان به آرامش و امنیت، بازاریان و کسبه مغازه‌های خود را باز و به سرکارشان بازگشتند.
فارس: به عنوان سال پایانی، چه اتفاقی برای مجسمه شاه افتاد؟
مومن: با موفقیت کودتا و ساقط کردن حکومت دکتر مصدق نظامیان و مأموران شهربانی عکس محمدرضا شاه پهلوی را به جای مجسمه سرنگون شده او نصب کردند؛ از همان روز ادارات دولتی، بنگاه‌های بازرگانی وابسته به دولت و بانک‌ها جشن‌هایی را به مناسبت بازگشت شاه به کشور در شهر همدان برگزار کردند.در همین راستا حاج محمدابراهیم حکمتی، مدیر «اتوهمدان»، اتوبوس‌ها و کامیون‌های متعددی را تزیین کرد و با نصب پرچم ایران، عکس شاه و شعارهایی در حمایت از او کارناوال شادی در شهر به راه انداخت. بدین ترتیب تا پایان دهه اول شهریور شهر مدام شاهد جشن‌هایی بود که ادارات دولتی برگزار می‌کردند در حالی که مردم در آن هیچ سهمی نداشتند. به این صورت دوره حکومت دکتر مصدق با همه فراز و فرودهایش توسط کودتای آمریکایی و انگلیسی سرنگون شد اگرچه نام نیکی از دوره مصدق و همراهی مردم همدان از او در اذهان باقی ماند.#کودتای_۲۸_مرداد
( تعداد دیدگاه ها : 0 )