روایت پرس- سولماز عنایتی: «حذف پرونده ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان؛ داغ‌ترین اتفاق روزهای اخیر است!»؛ چند روزی است این جمله با تعجب فراوان بین اهالی هگمتانه رد و بدل می‌شود و با یک چرایی بزرگ همراه است.ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان»، مهم‌ترین رویداد تاریخی_فرهنگی شهر محسوب می‌شود که در سال ۱۴۰۲ خبرساز و در نهایت با ورود ارزیاب یونسکو در اویل شهریور به همدان جدی‌تر شد.

عرصه آثار کاندیدای ثبت در همدان ۷۵ هکتار تعیین شد به طوری که از آرامگاه بوعلی شروع می‌شود تا هگمتانه، همین طور از طرفین از سمت شرق خط محدوده از کنار رودخانه عبور می‌کند و از سمت غرب نیز به ذوالریاستین و قسمتی از خیابان شریعتی عبور و از کنار بقعه استرومردخای می‌گذرد.

طبق مستندات پرونده، ۳۲ هکتار از این ۷۵ هکتار عرصه تپه هگمتانه و ۴۳ هکتار باقی مانده متشکل از مجموعا ۱۱۵ اثر است اعم از بازار، آرامگاه‌ها و میدان امام، مبرهن است در این محدوده یک سری آثار شاخص وجود دارد ضمن اینکه این آثار ثبت ملی شده است.

بر اساس پیگیری‌های صورت گرفته و طبق اخبار منتشر شده، پرونده «جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان»، برای اولین بار در دهلی نو، میزبان اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو ارائه می‌شود.قرار گرفتن پرونده «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» در لیست ثبت جهانی، بارقه‌هایی از امید برای همدانی‌ها به همراه داشت به نحوی که مجدانه‌تر از قبل چشم‌انتظار ثبت بیست و هشتمین پرونده جهانی ایران شدند.

آنچه به نظر می‌رسد این حق مسلم آنهاست و سالیان دراز است که از آن محروم ماندند، اگر امروز تنها از تمدن سومر، عیلام و بابل چند سنگ‌نبشته بیشتر باقی نمانده و مورخان به کمک حدس و گمان پیش می‌روند، هگمتانه و همدان استوارتر از همه در جهان می‌درخشند و فرهنگ و آثار آن همچنان در دل تاریخ ساری و جاری است.هنوز مسجد و بازار و کنیسه و کلیسا از فرهنگ و اجتماع همدان سخن می‌گوید و انسان را فریاد می‌کنند.

اما بزنگاه ارائه پرونده و به رای گذاشتن ثبت «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» در اجلاسیه کمیته میراث جهانی یونسکو با ایراد و ملاحظات محتوایی مدنظر ارزیابان یونسکو روبرو شد و نگرانی از سرنوشت این ثبت به وسعت هگمتانه دغدغه شد.

بر اساس اخبار واصله، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تاریخ بیست و چهارم تیرماه در این باره اظهار کرده است؛ پرونده اولیه ثبت جهانی «منظر تاریخی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» که در گذشته تهیه شده بود در فرآیند بررسی کمیته میراث جهانی با ملاحظات محتوایی روبرو شد.

علیرضا ایزدی که خود با همدان و آثارش بیگانه نیست، همچنین تاکید کرده است؛ برای این مهم با پیگیری مستمر تدبیر اتخاذ شده به طوری که با بازیابی پرونده و تغییراتی، پرونده جدید در دستور کار اجلاس آتی ثبت‌ جهانی قرار گرفت.

وی همچنین خاطرنشان کرده است، با پیگیری‌های معاون میراث‌ فرهنگی، تیم‌های کارشناسی مختلف در چند مرحله در راستای رفع مسائل اولیه‌ای که در پرونده وجود داشت به مرکز میراث‌ جهانی اعزام شدند، در نهایت با تدبیر صورت‌ گرفته و با توجه به گستردگی موضوع اولیه پرونده که هم محوطه هگمتانه و هم محدوده تاریخی شهر همدان را در بر می‌گرفت با در نظر گرفتن ملاحظاتی که مرکز میراث جهانی در خصوص پیوند محتوایی موضوعات مندرج در پرونده داشت خوشبختانه با اعمال تغییرات کارشناسی با تحدید موضوع ثبت جهانی به هگمتانه، تغییرات پرونده در معاونت میراث فرهنگی انجام و موضوع دوباره در دستور کار مرکز میراث جهانی برای بررسی ثبت در سال جاری قرار گرفت.

پرواضح است؛ حذف مرکز تاریخی از ثبت جهانی در بزنگاه پایانی بررسی این پرونده با وجود ملاحظات محتوایی که پیش از این اعلام شده بود به مثابه از دست رفتن فرصتی مغتنم است.

فرصتی که به یاس بدل شد و مسئولان ارشد استان به ویژه سکان‌دار میراث فرهنگی استان باید پاسخی درخور برای تشریح این مهم داشته باشند به طوری که جوابگوی خاموشی بارقه‌های امید همدانی‌ها برای جهانی شدن مرکز تاریخی را در بر بگیرد.

اگرچه در این میان تدبیر اتخاذ شده برای ارائه ثبت جهانی هگمتانه در کمیته ثبت جهانی جای امیدواری دارد به شرط و شروطی که یحتمل مرکز ثبت جهانی قید خواهد کرد.

ولی آنچه مبرهن است، چشم‌انتظاری مردم برای جهانی شدن مادها در هفته اول مرداد است، امیداریم در این مرحله پایانی و در ملغمه پرونده‌های جهانی، ثبت جهانی مادها از قلم نیفتد.